«Χρησιμοποίησε τον εγκέφαλό σου, αλλιώς θα τον χάσεις!» προτρέπει ο διακεκριμένος ομογενής επιστήμονας Νικόλαος Ρομπάκης

Γεννήθηκε στη Φοινικούντα της Μεσσηνίας, σπούδασε Χημεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και αφού εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις έφυγε για σπουδές, με υποτροφία, στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου τελικά εγκαταστάθηκε μόνιμα, για να διακριθεί στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.


Ο λόγος για τον καθηγητή Νευροεπιστημών και Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής «Mount Sinai», του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Νικόλαο Ρομπάκη, ο οποίος
βρίσκεται αυτές τις μέρες στη Θεσσαλονίκη, το δεύτερο «σπίτι» του, όπως λέει, για σειρά διαλέξεων σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές στο ΑΠΘ.
Οι διαλέξεις εντάσσονται στο πλαίσιο πρωτοβουλίας του Συλλόγου Ελλήνων Βιοεπιστημόνων Αμερικής για την υποστήριξη των ελληνικών πανεπιστημίων εν μέσω κρίσης.

«Σκοπός του Συλλόγου, που στελεχώνεται από νέους, δραστήριους Έλληνες επιστήμονες, όπως ο πρόεδρός του Κωνσταντίνος Δροσάτος, ο Θωμάς Θωμού, ο Θανάσης Βασιλόπουλος κ.ά., είναι να αποτελέσει «γέφυρα» μεταξύ των βιοεπιστημόνων της Ελλάδας και της Αμερικής, με απώτερο σκοπό την αμφίδρομη μεταφορά τεχνογνωσίας στις δύο χώρες, αλλά κυρίως να βοηθήσουμε την πατρίδα μας» ο κ. Ρομπάκης.

Για τη διοργάνωση των διήμερων διαλέξεων στο ΑΠΘ, χθες και σήμερα, ο ομογενής καθηγητής απευθύνει ιδιαίτερες ευχαριστίες στη διευθύντρια του Εργαστηρίου Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, καθηγήτρια Μαρία Αλμπάνη, σημειώνοντας πως στο πλαίσιο των συζητήσεων που έχει εδώ είναι η προοπτική ενίσχυσης της συνεργασίας του Εργαστήριου με το αντίστοιχο Εργαστήριο της Ιατρικής Σχολής «Mount Sinai» της Νέας Υόρκης.

«Ελπίζουμε να θεμελιώσουμε μία συνεργασία μεταξύ του ΑΠΘ με την Ιατρική Σχολή ‘Mount Sinai’ και με άλλες Πανεπιστημιακές Σχολές της Αμερικής. Η συνεργασία αυτή θα δώσει την ευκαιρία, για παράδειγμα, να έρχονται Έλληνες επιστήμονες από το εξωτερικό να διδάσκουν στην Ελλάδα. Παράλληλα, η αλληλογνωριμία θα δώσει την ευκαιρία της ανταλλαγής και ανάπτυξης ιδεών, που είναι και το ‘θερμοκήπιο’, μέσα από το οποίο βγαίνουν οι καινοτόμες ιδέες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γενικότερα, για την ανάπτυξη της επιστήμης στην Ελλάδα» τονίζει ο κ. Ρομπάκης.

Με την πατρίδα έχει στενούς δεσμούς. Την επισκέπτεται συχνά, συμμετέχοντας πολλές φορές σε επιτροπές, έχει διδάξει για πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, όπου έχει οργανώσει και νευρολογικά συνέδρια και το 1997 διετέλεσε διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών της Ελλάδας.

Η Θεσσαλονίκη είναι η αγαπημένη του πόλη και κάθε φορά που την επισκέπτεται, βρίσκεται με παλιούς φίλους -συμφοιτητές, κάποιοι από τους οποίους εργάζονται στο ΑΠΘ.

Αυτό, πάντως, που «πληγώνει» τους Έλληνες του εξωτερικού στις μέρες μας είναι η εικόνα που δίνει η Ελλάδα στο εξωτερικό, που δεν είναι και πολύ τιμητική, λέει ο κ. Ρομπάκης.

«Διαχέεται η εντύπωση ότι υπάρχει πρόβλημα διαφθοράς και αυτό θα πρέπει να το σκεφθούμε όλοι μας σωστά, και όχι μόνο η πολιτική, η οικονομική και πνευματική ηγεσία της χώρας, που φέρει την ευθύνη. Αυτό πρέπει να βάλει σε σκέψεις όλους μας για το πώς θα αντιμετωπιστεί» τονίζει.

Εικοσιπέντε χρόνια έρευνας πάνω στη νόσο του Αλτσχάιμερ

Οι διαλέξεις του κ. Ρομπάκη στο ΑΠΘ έχουν ως θέμα τη «Νευροπαθολογία, μοριακή βιολογία και γενετική των εκφυλιστικών διαταραχών του εγκεφάλου» και «Mοριακή νευροπαθολογία, μηχανισμοί και θεραπευτικές προσπάθειες στην άνοια του Alzheimer».

Η νόσος Αλτσχάιμερ, άλλωστε, έχει απασχολήσει το διακεκριμένο επιστήμονα, με έρευνες που διεξάγει για περισσότερο από 25 χρόνια σε ένα από τα σημαντικότερα αμερικανικά βιοϊατρικά ινστιτούτα. Στο εργαστήριο του καθηγητή Ρομπάκη, η καινοτόμος έρευνα εστιάζεται στον τομέα της διερεύνησης της παθογένειας και παθοφυσιολογίας του Αλτσχάιμερ και ειδικότερα στις κληρονομικές μορφές της νόσου, αλλά και την αποσαφήνιση των γονιδιακών μεταλλάξεων.

Έχοντας κερδίσει διεθνή αναγνώριση με τις πρωτοποριακές έρευνές του πάνω στη νόσο, το όνομά του φιγουράρει ανάμεσα σε αυτούς που καθορίζουν την ερευνητική πολιτική των ΗΠΑ, ενώ συγγράμματά του δημοσιεύονται στις έγκυρες επιστημονικές επιθεωρήσεις, όπως και στις μεγάλες αμερικανικές εφημερίδες.

«Το Αλτσχάιμερ εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας, και ο λόγος είναι ότι οι άνθρωποι ζουν πολύ περισσότερο. Ο μέσος όρος ζωή σήμερα είναι τα 80 χρόνια, ενώ πριν από πενήντα χρόνια ήταν μόλις 60» επισημαίνει ο κ. Ρομπάκης.

«Προσπαθούμε να βρούμε ποιοι μοριακοί παράγοντες εμπλέκονται στην ασθένεια, για να κατανοήσουμε το μηχανισμό της και ποιες αλλαγές συμβαίνουν στον ανθρώπινο εγκέφαλο, ο οποίος είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος. Ας μην ξεχνάμε ότι ο εγκέφαλος είναι, ίσως, η πιο πολύπλοκη δομή του σύμπαντος» συμπληρώνει.

Η έρευνα για το Αλτσχάιμερ, στην οποία επενδύονται μεγάλα κονδύλια, καθώς η νόσος αποτελεί μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, αποτελεί μία κοινή προσπάθεια επιστημόνων απ’ όλο τον κόσμο, όπως επιβεβαιώνει ο κ. Ρομπάκης, ο οποίος συνεργάζεται με πολλούς επιστήμονες από τις ΗΠΑ και το εξωτερικό.

«Πρέπει να δούμε τι συμβαίνει με το Αλτσχάιμερ, για το οποίο γνωρίζουμε πολύ λιγότερα, σε αντίθεση με τον καρκίνο, όπου σε μεγάλο βαθμό έχουμε γνώση για τους μηχανισμούς ανώμαλης αύξησης ορισμένων κυττάρων» σημειώνει.

«Γνωρίζουμε ότι ο κύριος λόγος της αμνησίας είναι ότι ένα ορισμένο είδος κυττάρων εκφυλίζονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αυτό που δεν γνωρίζουμε επακριβώς είναι ο λόγος της εκφύλισης αυτών των κυττάρων, παρ’ όλο που έχουμε κάνει αρκετή πρόοδο. Απομένει, όμως, ακόμη πολύ δουλεία. Πρέπει να μάθουμε το πώς και γιατί εκφυλίζονται οι νευρώνες. Και όταν αυτό γίνει, ίσως μπορέσουμε να παρέμβουμε και να σταματήσουμε αυτή την εκφυλιστική πρόοδο» προσθέτει.

Η νόσος του Αλτσχάιμερ έχει δύο μορφές: την κληρονομική (familial Alzheimer) και τη σποραδική (sporadic Αltsxaimer). Η κληρονομική, όπως μας είπε ο καθηγητής, είναι και το πιο σπάνιο είδος.

«Η familial Alzheimer οφείλεται σε ορισμένα γονίδια, τα οποία γνωρίζουμε πλέον ποια είναι, και προσβάλει άτομα ακόμη και σε πιο μικρές ηλικίες -30-50 ετών. Αυτό είναι και το πιο σπάνιο είδος, καθώς αφορά, μόνο, περίπου το 5% από όλους τους ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Αντίθετα, η σποραδική μορφή μπορεί να προσβάλλει άτομα, τα οποία δεν έχουν κληρονομικότητα, παρ’ όλο που πιστεύουμε ότι και εδώ ενέχονται γονίδια, ορισμένα από τα οποία είναι ήδη γνωστά. Η κατάσταση εδώ είναι πολύ πιο πολύπλοκη, καθώς ενέχονται πολλά γονίδια. Ίσως, εδώ να παίζουν ρόλο και πολύ περιβαλλοντολογικοί παράγοντες» εξηγεί ο επιφανής επιστήμονας.

Τι μπορεί, όμως, να κάνει κάποιος ώστε να προστατευτεί από τη νόσο; «Δυστυχώς- απαντά- το δράμα με τη νόσο αυτή είναι ότι ακόμα δεν έχουμε ακριβή γνώση για το πώς μπορούμε να την αποφύγουμε. Υπάρχουν ορισμένες μελέτες, που υποδεικνύουν ότι άτομα που δεν αφήνουν τον εγκέφαλο αδρανή, έχουν μικρότερο ρυθμό προσβολής από την ασθένεια. Ένας παράγοντας, λοιπόν, που πρέπει κάποιος να προσέξει είναι να δραστηριοποιείται ο εγκέφαλος-να διαβάζει, να είναι σε εγρήγορση, να αποφεύγονται οι καταχρήσεις και ίσως να μην βγαίνει νωρίς σε σύνταξη».

«Απλά, όπως λένε οι Αμερικανοί, «use it or lose it!» (χρησιμοποίησέ το, αλλιώς θα το χάσεις!)» καταλήγει, χαμογελώντας.

Διαμαντένια Ριμπά
"Ευ αγωνίζεσθαι": «Χρησιμοποίησε τον εγκέφαλό σου, αλλιώς θα τον χάσεις!» προτρέπει ο διακεκριμένος ομογενής επιστήμονας Νικόλαος Ρομπάκης