σχολιο: το ίδιο θα παθαίνεται και εσείς οι Γερμανοί εάν οι φίλοι και σύμμαχοι δεν δολοφονούσαν τον Ιωάννη Μεταξά και τον Αξ. Κορυζή. Τα όμορφα λόγια να τα κρατήσετε για την πάρτη σας βατραχοτσιπουρες.
Υψωμα 731.Αίμα,πόνος,δόξα
Οι εικόνες της επέλασης των Ελλήνων στρατιωτών στα ελληνοαλβανικά σύνορα ,τα χαμογελαστά πρόσωπα των μαχητών όταν έμπαιναν στη Κορυτσά,το πλήθος στους δρόμους της Αθήνας πλημμυρισμένο από το πλήθος που πανηγύριζε ξέφρενα τις ελληνικές νίκες. Οι εικόνες της επετείου της 28ης Οκτωβρίου. Πίσω απ΄ όλα αυτά υπήρξε πόνος και αίμα. Οι ιστορίες του ελληνοαλβανικού μετώπου είναι πολλές. Μία απ΄ αυτές ίσως να μην είναι τόσο γνωστή,αλλά δείχνει πόσο ηρωϊκά πάλεψαν οι έλληνες στρατιώτες για να διατηρήσουν την ελληνική κυριαρχία,ακόμη και στο τελευταίο ύψωμα. Αυτή είναι η ιστορία του «Υψώματος 731».
20 χιλιόμετρα από τη Κλεισούρα. Το Ύψωμα 731, έχει καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό από τους πρώτους μήνες των εχθροπραξιών με τα ιταλικά στρατεύματα. Σημείο κλειδί για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
9 Μαρτίου 1941. Η «εαρινή επίθεση» των Ιταλών αρχίζει. Έπαιζαν το τελευταίο χαρτί. Το ύψωμα 731 έπρεπε πάση θυσία να καταληφθεί. Το υπερασπίζονταν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της Ι Μεραρχίας ,οι περισσότεροι από τους οποίους κατάγονταν από τη Καρδίτσα και τα Τρίκαλα. Μέσα σε 48 ώρες μαχών 50 Έλληνες στρατιώτες σκοτώνονται. Τη τρίτη ημέρα νεκροί και τραυματίες έχουν φθάσει τους 586! Οι ιταλοί έχουν 1000 νεκρούς και 3000 τραυματίες.
Οι μάχες συνεχίζονται κάθε μέρα,σώμα με σώμα. Μέχρι τις 19 Μαρτίου ,οι ιταλοί είχαν επιχειρήσει 18 επιθέσεις. Άρχιζαν με πυκνά πυρά πυροβολικού και κατέληγαν στις μάχες πρόσωπο με πρόσωπο. Το ύψωμα λέει ο θρύλος «κατέβηκε» τέσσερα μέτρα από τις βολές πυροβολικού. Τις δύο πρώτες ημέρες ο διοικητής του Τάγματος Δημήτρης Κασλάς κράτησε μερικές σημειώσεις στο προσωπικό του ημερολόγιο. Τα όσα έγραψε είναι συγκλονιστικά για μία μάχη διαρκείας που έγραψε ιστορία. Ο αριθμός 731, είναι χαραγμένος στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη:
(Ημέρα πρώτη: Κυριακή 9η Μαρτίου 1941, «έναρξις της επιθέσεως»)
(Πρωινές ώρες): Την 06:30 ώραν ήρξατο τρομακτικόν και καταιγιστικόν πυρ του εχθρικού Πυροβολικού και όλμων. Η πρώτη ομοβροντία μιας βαρέως Πυροβολαρχίας ερρίφθη ακριβώς την 06:30 ώραν επί του υψώματος 731, όπου ο Σταθμός Διοικήσεώς μου ήτο το σύνθημα της ενάρξεως της βολής.
Ο βομβαρδισμός συνεχίζεται με αυξάνουσαν έντασιν. Σμήνη αεροπλάνων ρίπτουν συνεχώς τα φορτία των επί των υψωμάτων 731 και 717. Το ύψωμα 731, όπου το Τάγμα μου, σείεται συνεχώς, σκόνη, φωτιά και καπνός, η ατμόσφαιρα είναι βαρειά, δύσκολα αναπνέει κανείς από τα αέρια των εκρήξεων, κόλασις πυρός, μας περιβάλλαν καπνοί και αι φλόγες, δεν ημπορούμε να διακρίνουμε τι γίνεται εις απόστασιν 10 μέτρων. Το ύψωμα 731 ήτο δασωμένον με δέντρα ύψους 4-5 μέτρων, εντός διώρου έμεινε γυμνόν. Τα συρματοπλέγματά μας κατεστράφησαν, τα χαρακώματα ισοπεδώθηκαν, οι στρατιώται καλύπτονται εις τας οπάς των οβίδων και αγωνίζονται απεγνωσμένα να επανορθώσουν τας ζημίας, ιδίως να προστατεύσουν τα πολυβόλα και οπλοπολυβόλα από την καταστροφήν, από τις πέτρες και χώματα που εγείροντο από τας εκρήξεις. Τα υπάρχοντα επί του υψώματος 731 δύο πυροβόλα των 6,5 και αντιαρματικός ουλαμός των 37 κατεστράφησαν ολοτελώς.
Περί την 07:30 ώραν κατόρθωσα να επικοινωνήσω τηλεγραφικώς δια λίγα λεπτά με τον Συνταγματάρχην Κετσέαν, επίσης μετά του Διοικητού του Συγκροτήματος Συνταγματάρχου Γεωργούλα Ν., οι οποίοι αγωνιούσαν να πληροφορηθούν την κατάστασίν μας. Με ερώτησαν εάν οι άνδρες του Τάγματος κρατούν τας θέσεις των, τους απάντησα ότι οι Λόχοι ευρίσκονται εις τας θέσεις των. Μου διεβίβασεν την εξής Διαταγήν γραπτήν: «Επί των θέσεών σας θ' αμυνθήτε μέχρις εσχάτων, Η Πατρίς, η Ανωτάτη Διοίκησις απαιτεί να κρατήσητε ψηλά την τιμήν των όπλων.».
...Του απήντησα: οτιδήποτε και αν συμβή δεν θα εγκαταλείψωμεν το 731 και έχω πεποίθησιν ότι δεν θα περάσουν οι Ιταλοί.
Περί την 8ην ώραν το Πυροβολικόν του εχθρού ήρχισε να επιμηκύνη την βολήν του εις τα μετόπισθεν του Τάγματος και την 08:30 έπαυσεν την βολήν του επί των υψωμάτων 731 και 717. ΄Ητο φανερόν πλέον ότι θα ήρχιζεν η επίθεσις των Ιταλών. Διέταξα τους Λόχους να ετοιμάσουν τα αυτόματα και να μη βάλουν από μεγάλας αποστάσεις, παρά μόνον όταν οι Ιταλοί θα έφθαναν εις ωρισμένα σημεία του εδάφους που υπεδείχθησαν επί τόπου εις απόστασιν περίπου 200 μέτρων.
Περί την 09:30 ώραν οι Ιταλοί χρησιμοποιούντες τας δεξιά του 5ου Λόχου βαθείας γραμμάς πλησιάζουν επικινδύνως και προσεγγίζουν τα κατεστραμμένα συρματοπλέγματα. Αρχίζει πλέον ο αγών διά της χειροβομβίδος. Οι Ιταλοί δοκιμάζουν με τρόμον και φωνάς τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των αμυντικών μας χειροβομβίδων.
(Μεσημέρι): Την μεσημβρίαν προσπαθούν οι Ιταλοί να επαναλάβουν την επίθεσίν των, αλλά ευθύς ως αναπτύσσονται καθηλούνται και διασκορπίζονται από το Πυροβολικό και τα Πολυβόλα μας.
(Απόγευμα): Το απόγευμα και ενώ μέχρι της στιγμής εκείνης τα εχθρικά πυρά είχον αραιωθή, εκσπά και νέα επίθεσις μετά σφοδρού βομβαρδισμού, εφ' ολοκλήρου του τομέως της Ι Μεραρχίας και ανασκάπτεται πάλιν το έδαφος από το πυροβολικόν και τας βόμβας αεροπλάνων. Οι στρατιώται περιμένουν να πλησιάσουν τα εχθρικά τμήματα πεζικού, τα παραλαμβάνουν με τα αυτόματα και τα αποδεκατίζουν με επιτυχείς ριπές και όταν ο εχθρός χρησιμοποιή τας βαθείας γραμμάς και προσεγγίζει τα χαρακώματα, επιτίθενται διά της χειροβομβίδος και της λόγχης.
Οι Ιταλοί όμως δεν παραιτούνται. Δοκιμάζουν διά μία ακόμα φοράν, προτού νυκτώση, να διασπάσουν τας γραμμάς μας επί του υψώματος 731.Και η προσπάθεια αυτή αποκρούεται σε σοβαροτάτας απωλείας.
(Βράδυ): Η νύκτα μας βρίσκει όλους εξηντλημένους σωματικώς. Είμεθα όλη την ημέραν νηστικοί. Εν τούτοις κανείς δεν θέλει να φάγη. Έχουμε άφθονο κονιάκ. Οι Λόχοι δεν ζητούν ψωμί αλλά χειροβομβίδας αμυντικάς και σκαπανικά εργαλεία. Καθ' όλην την νύκτα οι ημιονηγοί του Τάγματος, οι αφανείς αυτοί ήρωες επηγαινοερχόνταν εις τον σταθμόν εφοδιασμού διά να μας φέρουν εκατοντάδας φορτίων χειροβομβίδων, πυρομαχικών και λοιπών εφοδίων.
(Ημέρα δεύτερη: Δευτέρα 10 Μαρτίου 1941).
(Πρωινές ώρες): «Την 7ην πρωινήν ήρχισε πάλιν το ιταλικόν πυροβολικόν. Εις τας 9 ώρα αρχίζει η Ιταλική επίθεσις. Αυτήν την ημέραν κατευθύνεται προς το αριστερόν μας διά να υπερφαλαγγίσουν το 731 εκ του αριστερού. Οι Ιταλοί κινούνται με μυρίας προφυλάξεις, τους καταλαμβάνει πρώτον το Πυροβολικόν μας και τους αποδεκατίζει. Το Πυροβολικόν των Ιταλών προσπαθεί να υποστηρίζει την κινουμένην φάλαγγα. Οι Ιταλοί προχωρούν κατά διαδοχικά κύματα με προφανή σκοπόν να καταλάβουν οπωσδήποτε το 731, χωρίς να λαμβάνουν υπ' όψιν τας απωλείας των. Οι Ιταλοί φθάνουν εις απόστασιν από 50-100 μ. από την γραμμήν αντιστάσεως. Διά να εξαπατήσουν τους στρατιώτας μας υψώνουν λευκά μανδίλια, προς στιγμήν υπέθεσαν ότι επρόκειτο να παραδοθούν. Αντελήφθην εκ πρώτης στιγμής ότι επρόκειτο περί απάτης. Επενέβην αμέσως, διέταξα έντασιν των πυρών διά χεροβομβίδων και τοπικήν αντεπίθεσιν. Οι Στρατιώται κραυγάζοντες την περίφημον πολεμικήν ιαχήν «αέρα» διά της λόγχης και των χειροβομβίδων αιφνιδιάζουν τους Ιταλούς, οι οποίοι αρχίζουν να τρέχουν προς τα οπίσω, μεταβαλόντες την υποχώρησίν των εις πανικόβλητον φυγήν. Η επίθεσις των συνετρίβη.
(Μεσημέρι): Ολίγον προ της μεσημβρίας διεξάγεται νέα προσπάθεια εις το ίδιο σημείον παρά Ιταλών κατόπιν πάλιν προπαρασκευής διά σφοδρού βομβαρδισμού και η επίθεσις αύτη συνετρίβη προ του ακαμάτου ηρωισμού των Λόχων, διά της λόγχης, μέχρι την 12:30 ώραν τρέπομεν εις νέαν άτακτον φυγήν τους Ιταλούς.
(Απόγευμα): ... Εις τας 06:30 αρχίζει βομβαρδισμός επί των υψωμάτων 731 και 717 και μετ' ολίγον νέα επίθεσις των Ιταλών και κατά των δύο πλευρών του υψώματος 731, δηλαδή εναντίον και των δύο Λόχων μου. Και η επίθεσις αυτή απεκρούσθη με βαρυτάτας απωλείας διά τον εχθρόν.
(Βράδυ): Προς το εσπέρας νομίζουν ότι θα κλονίσουν το ηθικόν των στρατιωτών μας, ρίπτουν δι' αεροπλάνων χιλιάδας προκηρύξεις, καλούν τους στρατιώτας μας να ρίψουν τα όπλα και να σπεύσουν να παραδοθούν. Αι προκηρύξεις αυταί μόνον γέλωτας προσέφερον εις τους ηρωικούς οπλίτας.
Και η δευτέρα ημέρα της επιθέσεως έκλεισε με την απόλυτον διατήρησιν των θέσεών μας επί του υψώματος 731, καθώς επίσης και το δεξιά μου ΙΙΙ Τάγμα επί του υψώματος 717.»
20 χιλιόμετρα από τη Κλεισούρα. Το Ύψωμα 731, έχει καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό από τους πρώτους μήνες των εχθροπραξιών με τα ιταλικά στρατεύματα. Σημείο κλειδί για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
9 Μαρτίου 1941. Η «εαρινή επίθεση» των Ιταλών αρχίζει. Έπαιζαν το τελευταίο χαρτί. Το ύψωμα 731 έπρεπε πάση θυσία να καταληφθεί. Το υπερασπίζονταν οι άνδρες του 5ου Συντάγματος της Ι Μεραρχίας ,οι περισσότεροι από τους οποίους κατάγονταν από τη Καρδίτσα και τα Τρίκαλα. Μέσα σε 48 ώρες μαχών 50 Έλληνες στρατιώτες σκοτώνονται. Τη τρίτη ημέρα νεκροί και τραυματίες έχουν φθάσει τους 586! Οι ιταλοί έχουν 1000 νεκρούς και 3000 τραυματίες.
Οι μάχες συνεχίζονται κάθε μέρα,σώμα με σώμα. Μέχρι τις 19 Μαρτίου ,οι ιταλοί είχαν επιχειρήσει 18 επιθέσεις. Άρχιζαν με πυκνά πυρά πυροβολικού και κατέληγαν στις μάχες πρόσωπο με πρόσωπο. Το ύψωμα λέει ο θρύλος «κατέβηκε» τέσσερα μέτρα από τις βολές πυροβολικού. Τις δύο πρώτες ημέρες ο διοικητής του Τάγματος Δημήτρης Κασλάς κράτησε μερικές σημειώσεις στο προσωπικό του ημερολόγιο. Τα όσα έγραψε είναι συγκλονιστικά για μία μάχη διαρκείας που έγραψε ιστορία. Ο αριθμός 731, είναι χαραγμένος στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη:
(Ημέρα πρώτη: Κυριακή 9η Μαρτίου 1941, «έναρξις της επιθέσεως»)
(Πρωινές ώρες): Την 06:30 ώραν ήρξατο τρομακτικόν και καταιγιστικόν πυρ του εχθρικού Πυροβολικού και όλμων. Η πρώτη ομοβροντία μιας βαρέως Πυροβολαρχίας ερρίφθη ακριβώς την 06:30 ώραν επί του υψώματος 731, όπου ο Σταθμός Διοικήσεώς μου ήτο το σύνθημα της ενάρξεως της βολής.
Ο βομβαρδισμός συνεχίζεται με αυξάνουσαν έντασιν. Σμήνη αεροπλάνων ρίπτουν συνεχώς τα φορτία των επί των υψωμάτων 731 και 717. Το ύψωμα 731, όπου το Τάγμα μου, σείεται συνεχώς, σκόνη, φωτιά και καπνός, η ατμόσφαιρα είναι βαρειά, δύσκολα αναπνέει κανείς από τα αέρια των εκρήξεων, κόλασις πυρός, μας περιβάλλαν καπνοί και αι φλόγες, δεν ημπορούμε να διακρίνουμε τι γίνεται εις απόστασιν 10 μέτρων. Το ύψωμα 731 ήτο δασωμένον με δέντρα ύψους 4-5 μέτρων, εντός διώρου έμεινε γυμνόν. Τα συρματοπλέγματά μας κατεστράφησαν, τα χαρακώματα ισοπεδώθηκαν, οι στρατιώται καλύπτονται εις τας οπάς των οβίδων και αγωνίζονται απεγνωσμένα να επανορθώσουν τας ζημίας, ιδίως να προστατεύσουν τα πολυβόλα και οπλοπολυβόλα από την καταστροφήν, από τις πέτρες και χώματα που εγείροντο από τας εκρήξεις. Τα υπάρχοντα επί του υψώματος 731 δύο πυροβόλα των 6,5 και αντιαρματικός ουλαμός των 37 κατεστράφησαν ολοτελώς.
Περί την 07:30 ώραν κατόρθωσα να επικοινωνήσω τηλεγραφικώς δια λίγα λεπτά με τον Συνταγματάρχην Κετσέαν, επίσης μετά του Διοικητού του Συγκροτήματος Συνταγματάρχου Γεωργούλα Ν., οι οποίοι αγωνιούσαν να πληροφορηθούν την κατάστασίν μας. Με ερώτησαν εάν οι άνδρες του Τάγματος κρατούν τας θέσεις των, τους απάντησα ότι οι Λόχοι ευρίσκονται εις τας θέσεις των. Μου διεβίβασεν την εξής Διαταγήν γραπτήν: «Επί των θέσεών σας θ' αμυνθήτε μέχρις εσχάτων, Η Πατρίς, η Ανωτάτη Διοίκησις απαιτεί να κρατήσητε ψηλά την τιμήν των όπλων.».
...Του απήντησα: οτιδήποτε και αν συμβή δεν θα εγκαταλείψωμεν το 731 και έχω πεποίθησιν ότι δεν θα περάσουν οι Ιταλοί.
Περί την 8ην ώραν το Πυροβολικόν του εχθρού ήρχισε να επιμηκύνη την βολήν του εις τα μετόπισθεν του Τάγματος και την 08:30 έπαυσεν την βολήν του επί των υψωμάτων 731 και 717. ΄Ητο φανερόν πλέον ότι θα ήρχιζεν η επίθεσις των Ιταλών. Διέταξα τους Λόχους να ετοιμάσουν τα αυτόματα και να μη βάλουν από μεγάλας αποστάσεις, παρά μόνον όταν οι Ιταλοί θα έφθαναν εις ωρισμένα σημεία του εδάφους που υπεδείχθησαν επί τόπου εις απόστασιν περίπου 200 μέτρων.
Περί την 09:30 ώραν οι Ιταλοί χρησιμοποιούντες τας δεξιά του 5ου Λόχου βαθείας γραμμάς πλησιάζουν επικινδύνως και προσεγγίζουν τα κατεστραμμένα συρματοπλέγματα. Αρχίζει πλέον ο αγών διά της χειροβομβίδος. Οι Ιταλοί δοκιμάζουν με τρόμον και φωνάς τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των αμυντικών μας χειροβομβίδων.
(Μεσημέρι): Την μεσημβρίαν προσπαθούν οι Ιταλοί να επαναλάβουν την επίθεσίν των, αλλά ευθύς ως αναπτύσσονται καθηλούνται και διασκορπίζονται από το Πυροβολικό και τα Πολυβόλα μας.
(Απόγευμα): Το απόγευμα και ενώ μέχρι της στιγμής εκείνης τα εχθρικά πυρά είχον αραιωθή, εκσπά και νέα επίθεσις μετά σφοδρού βομβαρδισμού, εφ' ολοκλήρου του τομέως της Ι Μεραρχίας και ανασκάπτεται πάλιν το έδαφος από το πυροβολικόν και τας βόμβας αεροπλάνων. Οι στρατιώται περιμένουν να πλησιάσουν τα εχθρικά τμήματα πεζικού, τα παραλαμβάνουν με τα αυτόματα και τα αποδεκατίζουν με επιτυχείς ριπές και όταν ο εχθρός χρησιμοποιή τας βαθείας γραμμάς και προσεγγίζει τα χαρακώματα, επιτίθενται διά της χειροβομβίδος και της λόγχης.
Οι Ιταλοί όμως δεν παραιτούνται. Δοκιμάζουν διά μία ακόμα φοράν, προτού νυκτώση, να διασπάσουν τας γραμμάς μας επί του υψώματος 731.Και η προσπάθεια αυτή αποκρούεται σε σοβαροτάτας απωλείας.
(Βράδυ): Η νύκτα μας βρίσκει όλους εξηντλημένους σωματικώς. Είμεθα όλη την ημέραν νηστικοί. Εν τούτοις κανείς δεν θέλει να φάγη. Έχουμε άφθονο κονιάκ. Οι Λόχοι δεν ζητούν ψωμί αλλά χειροβομβίδας αμυντικάς και σκαπανικά εργαλεία. Καθ' όλην την νύκτα οι ημιονηγοί του Τάγματος, οι αφανείς αυτοί ήρωες επηγαινοερχόνταν εις τον σταθμόν εφοδιασμού διά να μας φέρουν εκατοντάδας φορτίων χειροβομβίδων, πυρομαχικών και λοιπών εφοδίων.
(Ημέρα δεύτερη: Δευτέρα 10 Μαρτίου 1941).
(Πρωινές ώρες): «Την 7ην πρωινήν ήρχισε πάλιν το ιταλικόν πυροβολικόν. Εις τας 9 ώρα αρχίζει η Ιταλική επίθεσις. Αυτήν την ημέραν κατευθύνεται προς το αριστερόν μας διά να υπερφαλαγγίσουν το 731 εκ του αριστερού. Οι Ιταλοί κινούνται με μυρίας προφυλάξεις, τους καταλαμβάνει πρώτον το Πυροβολικόν μας και τους αποδεκατίζει. Το Πυροβολικόν των Ιταλών προσπαθεί να υποστηρίζει την κινουμένην φάλαγγα. Οι Ιταλοί προχωρούν κατά διαδοχικά κύματα με προφανή σκοπόν να καταλάβουν οπωσδήποτε το 731, χωρίς να λαμβάνουν υπ' όψιν τας απωλείας των. Οι Ιταλοί φθάνουν εις απόστασιν από 50-100 μ. από την γραμμήν αντιστάσεως. Διά να εξαπατήσουν τους στρατιώτας μας υψώνουν λευκά μανδίλια, προς στιγμήν υπέθεσαν ότι επρόκειτο να παραδοθούν. Αντελήφθην εκ πρώτης στιγμής ότι επρόκειτο περί απάτης. Επενέβην αμέσως, διέταξα έντασιν των πυρών διά χεροβομβίδων και τοπικήν αντεπίθεσιν. Οι Στρατιώται κραυγάζοντες την περίφημον πολεμικήν ιαχήν «αέρα» διά της λόγχης και των χειροβομβίδων αιφνιδιάζουν τους Ιταλούς, οι οποίοι αρχίζουν να τρέχουν προς τα οπίσω, μεταβαλόντες την υποχώρησίν των εις πανικόβλητον φυγήν. Η επίθεσις των συνετρίβη.
(Μεσημέρι): Ολίγον προ της μεσημβρίας διεξάγεται νέα προσπάθεια εις το ίδιο σημείον παρά Ιταλών κατόπιν πάλιν προπαρασκευής διά σφοδρού βομβαρδισμού και η επίθεσις αύτη συνετρίβη προ του ακαμάτου ηρωισμού των Λόχων, διά της λόγχης, μέχρι την 12:30 ώραν τρέπομεν εις νέαν άτακτον φυγήν τους Ιταλούς.
(Απόγευμα): ... Εις τας 06:30 αρχίζει βομβαρδισμός επί των υψωμάτων 731 και 717 και μετ' ολίγον νέα επίθεσις των Ιταλών και κατά των δύο πλευρών του υψώματος 731, δηλαδή εναντίον και των δύο Λόχων μου. Και η επίθεσις αυτή απεκρούσθη με βαρυτάτας απωλείας διά τον εχθρόν.
(Βράδυ): Προς το εσπέρας νομίζουν ότι θα κλονίσουν το ηθικόν των στρατιωτών μας, ρίπτουν δι' αεροπλάνων χιλιάδας προκηρύξεις, καλούν τους στρατιώτας μας να ρίψουν τα όπλα και να σπεύσουν να παραδοθούν. Αι προκηρύξεις αυταί μόνον γέλωτας προσέφερον εις τους ηρωικούς οπλίτας.
Και η δευτέρα ημέρα της επιθέσεως έκλεισε με την απόλυτον διατήρησιν των θέσεών μας επί του υψώματος 731, καθώς επίσης και το δεξιά μου ΙΙΙ Τάγμα επί του υψώματος 717.»
_______________________________________________
Η 28η Οκτωβρίου με τα μάτια των ξένων.
ΤΙ ΕΙΠΟΝ ΦΙΛΟΙ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΙ ΔΙΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
[Από το ομώνυμο βιβλίο του Θεοδώρου Δρ. Βουδικλαρη, Ταγματάρχου Πυροβολικού, πολεμιστού της Αλβανίας, Αθήναι τη 28 Οκτωβρίου 1945 ]
1. «...Εάν η αντίστασις της Ελλάδος εξησφαλισεν πέντε πολύτιμους εβδομάδας υπέρ της Ρωσίας, εξησφαλισε και εξ μήνας ανεκτιμητου αξίας δια την παραγωγικην προσπαθειαν της Μεγάλης Βρεττανιας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ανεξαρτήτως έτι της ηθικής εντυπώσεως την οποίαν επροξενησεν εις την Αμερικανικην κοινην γνωμην ο ενθεος υπερ Ελευθεριας Αγών της Ελλάδος.
....Η πέννα αυτή, της οποίας η μελάνη τόσος φοράς εξηρανθη δια να ανευρη τας καταλλήλους λέξεις και να διατυπωση το οφειλομενον χρέος προς εν μικρόν Έθνος Ηρώων ,ας αφιερωση και μιαν ή δυο φράσεις δια να ευχηθη την εκπληρωσιν ενός ονείρου, όταν θα εχη κοπαση πλέον ο ορυμαγδός του πολέμου. Εις μιαν κορυφην της Πίνδου ας υψωθη ένας τεράστιος Ναός Δωρικού ρυθμού, ο οποίος να είναι ανοικτός εις τους τεσσαρας ανέμους και η στέγη του οποίου θα καλυψη τα οστά του αγνώστου Έλληνος πολεμιστου που αφήκε την υστάτη του πνοην εις τας χιόνας της Αλβανίας, μαχόμενος δια την ανθρωπινην Ελευθεριαν και δια την ακεραιότητα της ιδίας του Πατρίδος. Η αύρα των γύρω του Ναού ορέων ας συγκεντρώνη πάντοτε, εις μιαν ατελειωτον παρελασιν ολοκληρον την θεωριαν των απανταχού Ηρώων των Αεροπόρων και των Ναυτών της Αγγλίας και της Αμερικής, των Πυροβολητών της Μάλτας, των Διδασκάλων της Κίνας, των Σκωτων που έπεσαν εις το Τομπρούκ και την Σιγκαπουρην, των Πολωνών ναυτών, των Ρώσων προασπιστών της Σεβαστουπόλεως και του Στάλινγκραντ, των ελευθέρων Γάλλων , Τσέχων, Ολλανδών, Βέλγων, Νορβηγών, των ανδρών της Γιουγκοσλαυιας οι οποίοι εις μιαν υπερτατην προσπαθειαν διέσωσαν την χωραν των απο το επονειδιστον άγος. Και εις την κεφαλήν της παρατάξεως αυτής ας τεθη ΕΝΑΣ ΕΛΛΗΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ , το γηραιοτερον εν Ευρώπη τέκνον της Θεάς Ελευθερίας του οποίου η κραυγή «ΑΕΡΑ» θα αντηχη πάντοτε υπεράνω των θαλασσών και των ορέων....»
[ Από το βιβλιον «Άνεμος Ελευθερίας» του Άγγλου ιστορικού συγγραφέως Κομπτον Μακενζυ εκδοθέντος εν Λονδινω το έτος 1942]
2. «.....Η Ιταλία επενεβη αδικαιολογήτως κατά της Ελλάδος. Ο Ελληνικός Λαός προσείλκυσε τον θαυμασμον του Βρεττανικου Λαού δια το θάρρος του. Η Ελλάς και η Αγγλία αιτινες μάχονται κατά κοινού εχθρού θα καρπωθούν των καρπών της Νίκης»[τηλεγράφημα του κ.Τσωρστιλ προς τον πρωθυπουργον Μεταξαν την 28 Οκτωβρίου 1940]
3. «...Η Μάχη της Πίνδου ηλλαξεν τον ρουν της Ιστορίας.»[Στρατηγός Σματς. Πρόεδρος Νοτιοαφρικανικής Ενώσεως]
4. «...Αν άλλοτε λέγαμε ότι οι Έλληνες μάχονται σαν Ήρωες, τώρα θα λεγωμεν ότι οι Ήρωες μάχονται σαν Έλληνες» [ Ραδιοφωνικός Σταθμός Λονδίνου 28/10/1942]
5. «... Η Ελλάς δεν κατέπληξε μόνον τον κόσμον με τα ηρωικά της κατορθώματα, αλλ’ υψουται ως συμβολον ενός κόσμου ανορθωμένου δια να απωθήσει με την ισχυν του δικαίου του την θυελλαν της καταστροφής»[ Αμερικανός Γερουσιαστής Μπριτσες εις Αμερικ. Κοινοβουλιον τον Μαρτιον του 1941]
6. «..Κατά την στιγμήν ταυτην του κινδύνου τονίζω τα εξής προς το ηρωικον Ελληνικον Έθνος και τον Βασιλέα του εξαδελφον μου Γεωργιον: Θα αγωνισθωμεν κατά του κοινού εχθρού, θα δημιουργηθούν δοκιμασιαι, αλλά θα παλαισωμεν με την σταθεραν πεποιθησιν ότι η τελική Νίκη θα εξασφαλισθη δια της ολονέν εντεινομενης ισχύος των Ελευθέρων Λαών» [τηλεγράφημα του Βασιλέως της Αγγλίας προς τον Βασιλέα μας Γεωργιον τον Β’ την 28/10/1940]
7. «.. Και όταν θα γραφή η Ιστορία του πολέμου τούτου θα αποδειχθη ότι ο αξιοθαύμαστος αγών της Ελλάδος υπηρξεν μια από τας καμπας του πολέμου»[ Λόγοι του Βασιλέως της Αγγλίας Γεωργίου VI κατά τον Μαιον 1944]
8. «.. Την 28ην Οκτωβρίου 1940 παρεσχέθη εις την Ελλάδα προθεσμία τριών ωρών και όχι τριών ημερών ή τριών εβδομάδων. Και τρία όμως χρόνια προθεσμία αν είχε δοθεί η απάντησης θα ήτα η ιδία. ΟΧΙ »[ Λόγοι του Φραγκλίνου Ρούσβελτ την 10/6/1943]
9. «....Καθ’ ην στιγμήν η κοιτις του ευγενεστερου πολιτισμού, που εγνωρισεν η Ανθρωποτης, η Χώρα εις την οποίαν οφειλομεν ο΄τι κάμνει την ζωην ανωτεραν και ωραιοτεραν , υφίσταται τοιαύτην αδικον επέθεσαν, η θέσης όλων των αληθινών ανθρώπων είναι παρά το πλευρον της και υποχρεωσις των είναι να της παράσχουν κάθε βοηθειαν’ [Τηλεγράφημα Πρωθυπουργού Καναδά κ. Μακενζι Κιγκ προς Μεταξαν την 28ην /10/1940]
10. «..Ελέχθη εις Αθήνας προ 2300 ετών ότι το μυστηριον της επιτυχίας είναι η Ελευθερία και το μυστηριον της Ελευθερίας είναι η Ανδρεία. Οι Έλληνες διδουν νεαν ζωην εις την Μεγαλην αυτήν παραδοσιν»[ Λόγοι του Υπουργού Εξωτερικών Αγγλίας κ.Αντονυ Ηντεν την 5ην Μαρτίου 1941]
11. «...Η απορριψις του ιταμού Ιταλικού τελεσιγράφου αποτελεί συνεχειαν των Θερμοπυλών και του Μαραθώνας»[«Νέα Χρονικά» Λονδίνου την 2/11/1940]
12. «..Αι μαχαι της Πίνδου και της Κορυτσάς απέδειξαν πρωται εις τους αμφιβάλλοντας και απογοητευμένους ουδετέρους ότι η ανδρεία και η ικανότης θα ηδυναντο να υπερισχυσωσι των υλικών μέσων και να νικησωσι μηχανοκινήτους εχθρούς» [ «Ταιμς» Λονδίνου 31/1/1941 ]
13. «...Σημερον εις το Λονδινον και εις όλον τον κοσμον όλοι σκέπτονται την Ελλάδα . Όλοι ενθυμούνται με ποιον τρόπον η μικρά Ελλάς αντιμετώπισε τότε την αναδρον επιθεσιν του εχθρού όταν όλα τα Έθνη υπεκυπτον το εν μετά το άλλο εις την βιαν του Άξονος.»[Νοελ Μπαικερ Άγγλος Υφυπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας την 25/10/1942].
14. «...Δια της αποφασιστικής και λαμπρας αντιστάσεως ο ηρωικός αυτός Λαός της Ελλάδος ανέτρεψε δια παντός τον υπνωτιστικον εκείνον μυθον του αηττητου του άξονος. Με το κατόρθωμα του αυτό εδωσεν εις μιαν σκοτεινην ωραν νέον θάρρος, νεαν αποφασιστικότητα, νεαν ελπίδα εις τας ψυχας και το πνεύμα των ανθρώπων».[Λόγοι Σωμνερ Ουελ Υπουργού Εξωτερικών της Αμερικής την 28/10/1942].
15. «... Επολεμησατε άοπλοι εναντίον πανοπλων και ενικησατε. Μικροί εναντίον Μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήταν δυνατόν να γίνει αλλοιως διότι είσθε Έλληνες. Εκερδισαμεν χρονον δια να αμυνθωμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι θα σας ευγνωμονουμεν» [Ραδιοφωνικός Σταθμός Μόσχας την 27 Απριλίου 1942].
16. «..Είναι μεγαλον πράγμα σημερον στην Αγγλία το να είναι κανείς Ελλην. Ουδέποτε άλλοτε ευρεθησαν εις τόσον υψηλον επιπεδον το Ελληνικον γοητρον και ο θαυμασμός προς την Ελλάδα. Ο Αγγλικός Λαός ελησμονησε σχεδόν την μαχην της Αγγλίας και δεν ομιλεί παρά δια την Ελλάδα και πάντοτε δια την Ελλάδα» [Δελτιον Ρωυτερ κατά το 1941].
17. «..Κατά το 1940 εσημειωθη εν γεγονός το οποίον θα διατρανωνη αιωνίως ότι: Η Βία δεν αρκεί δια να καταπνίξει τον ποθον και την αφοσιωσιν του ανθρώπου προς την Ελευθεριαν, και ακόμη κάτι περισσοτερον : Την προσπαθειαν του ανθρώπου να θυσιάση την ζωην του δια να ζηση η Ελευθερία αυτή. Η Ιστορία θα κηρυξη ως ημερομηνιαν του γεγονότος αυτού την 28ην Οκτωβριου 1940». [Λόγοι του Προέδρου Ρούσβελτ κατά το 1942 ].
18. «.. Ο Πρωθυπουργός Τσωρτσιλ εξεφρασεν ήδη ο,τι αισθάνεται ολόκληρος ο Βρετανικός Λαός δια την ατιμον επιθεσιν εναντίον του μικρού αλλά περιφημου και αθανάτου Ελληνικού Έθνους.» [“Trutli” Λονδίνου 8/11/1940].
19. «..Ο Κόσμος χρειάζεται τους Έλληνας του. Δι’ αυτούς που κέρδισαν τον Αλβανικον Αγώνα δεν μπορεί να σταθη κανένα όριο σε όσα ο κόσμος θα περιμενη απ αυτούς στο μέλλον»[ Από το βιβλιον «The Modern Greeks» του Άγγλου συγγραφέως Α. R. Burn τυπωθεν το 1943].
20. «..Ο μικρόσωμος αλλά μαχητικός Ελληνικός Στρατός είναι κάτι που αξίζει να το δει κανείς και που θα το θυμάται πάντα...Είναι επικίνδυνο να περιφρονη κανείς στρατιώτες σαν τους Έλληνας» [ Λόγοι του Laland Strowe Αμερικανού πολεμικού ανταποκριτού στο Αλβανικό μέτωπο της εφημερίδος «Chicago Daily News».
21. «..Εξορκιζομεν τους Έλληνας να πιστευόσουν ότι οι απόγονοι του Βίκτωρος Ουγκώ, του Φαβιέρου, του Σατωβριανδου, του Μαιζωνος, όλοι οι αληθινοί Γάλλοι είναι σημερον παρά το πλευρον της Μικρας Ελλάδος η οποία παρέχει και εις τα άλλα μεγαλύτερα Έθνη υπεροχον παράδειγμα. Αν σημερον δειναι περιστάσεις εμποδίζουν τους Γάλλους να εκδηλώσουν τα πραγματικά των αισθήματα, η ψυχή των είναι μαζί με την λατρευτην Ελλάδα η οποία θα προελθη από τον αγώνα αυτόν μεγαλύτερη και ενδοξοτέρα παρά ποτέ.» [Ελεύθερος Γαλλικός Ραδιοφωνικός Σταθμός της Μπραζαβίλ[Γαλλική Ισημερινή Αφρική κατά το 1941].
22. « ..Η αντιστασις των Ελλήνων στρατιωτών –το διαπιστώνω ενταυθα χάριν της Ιστορικής αληθείας –ήτα εξαιρετικώς γενναία. ...Χάριν της Ιστορικής όμως Δικαιοσύνης είμαι υποχρεωμένος να διαπιστώσω ότι εκ των αντιπάλων οιτινες μας αντιμετώπισαν ο Έλλην στρατιώτης επολεμησε με παρατολμον θάρρος και υψιστην περιφρονησιν προς τον θάνατον, εσυνθηκολογει τότε μόνον όταν πάσα περαιτέρω αντιστασις απέβαινε αδύνατος και απολύτως ματαία. .....Όσον αφορά τα Ελληνικά Στρατεύματα Μακεδονίας και Ηπείρου πρέπει να λεχθη ότι υπεχρεωθησαν να συνθηκολογήσουν όταν χάρις εις τας Γερμανικός επιχειρήσεις εκυκλωθησαν ταύτα τελείως. Οι Έλληνες αιχμάλωτοι αφέθησαν ελεύθεροι λογω της γενικώς ανδρείας στάσεως των στρατιωτών αυτών. ......Ο Ελληνικός Λαός ηγωνισθη τόσον γενναίως ώστε και αυτοί οι εχθροί του ακόμη δεν δύνανται να αρνηθούν την προς αυτόν εκτιμησιν» [Λόγος του Χίτλερ την 4/5/1941].
23. «...Ο πόλεμος αυτός παρουσιασεν ιδιαιτέρας εκπλήξεις. Η καταρρευσις της Γαλλίας ήτα μεγάλη εκπληξις. Η αντίσταση της Ρωσίας ήτα επίσης εκπληξις. Ο Αγών όμως της μικρές Ελλάδος θα μεινη η μεγίστη των πολέμων εκπληξις».[ Λόγοι Ανωτέρου Αξιωματικού του Γερμανικού Στρατού του Επιτελείου εις Λεσχην Φρουράς Αθηνών κατά μιαν διαλεξιν του περί στρατιωτικής πειθαρχίας κατά φθινοπωρον του 1943].
24. «..Η Ελληνική περιπτωσις αποδεικνύει ότι η κρισις περί των Στρατευμάτων δεν είναι ακλόνητος και ότι οι εκπλήξεις εάν δεν είναι συχναι είναι εν τούτοις δυναται» [Λόγοι του Μουσολίνι εις τον λογον του της 10ης Ιουνίου 1941 επί τη επετειω της εισόδου της Ιταλίας εις τον πολεμον].
25. «.. Αι ψυχολογικαι συνεπειαι είναι δυσαρεσται καθ όσον η Ελληνική καταστασις βαρύνει πολύ και δυσμενώς επί διπλωματικών προπαρασκευών αιτινες ευρίσκονται εν πλήρη εξελίξει.. Η Βουλγαρία, η Ρωσία, η Γιουγκοσλαυια και αυτή η Γαλλία ενισχυθησαν αισθητώς εις ότι αφορά το ότι η τελευταία λέξις του πολέμου αυτού δεν ελέχθη ακόμη... Αι στρατιωτικαι συνεπειαι είναι λιαν σοβαραί.» [Ευρεία περιληψις παραγράφων επιστολής του Χίτλερ προς τον Μουσολίνι από 20/11/1940].
26. «.. Συνέπεια των εξελίξεων εν Ελλάδι , Αλβανία και Βορειω Αφρική μελετώ πραγματικως αποτελεσματικά αντίμετρα ατινα θα ηδυναντο να ληφθωσι παρ’εμου... Απαιτείται μόνον Ντούτσε να σταθεροποιήσετε το εν Αλβανία μετωπον σας εις τρόπον ώστε να συγκρατήσετε τουλάχιστον τας κυρίας Ελληνικας και Αγγλοελληνικας δυνάμεις»[επιστολή Χίτλερ προς Μουσολίνι 31 / 12/ 1940].
27. «..- Ήδη ετοιμάζω τριάντα Μεραρχίας με τας οποίας θα κατακλύσω κυριολεκτικώς την Ελλάδα’....Και εγώ επερασα την μαυρην μου εβδομάδα ,αλλά το χειροτερον παρηλθεν»[από επιστολην Μουσολίνι προς Χίτλερ 22/11/1940] - «.. Μετά χαράς λαμβάνω υπό σημειωσιν ότι η καταστασις εν Αλβανία παγιουται».[από επιστολην Χίτλερ προς Μουσολίνι 5/12/1940]
28. «.. Η χώρα μας εις την οποίαν ιδιαιτέρως τιμάται η Ανδρεία , δεν είναι δυνατόν ειμη με θαυμασμον να παρακολουθεί τον αγώνα των Ελλήνων εις την Αλβανιαν, ο οποίος μας συγκινεί τόσον ώστε παραμερίζοντας προς στιγμήν παν άλλο αίσθημα αναφωνουμεν, Ζήτω η Ελλάς»[Ιαπωνικαι εφημερίδες κατά τον Δεκεμβριον του 1940].
29. «.. Η δύναμις του άξονος δεν είναι τι το μυστηριωδες. Μια φουχτα Έλληνες της αφήρεσαν την λεοντην...»[Λόγοι Αξιωματικών των Ηνωμένων Εθνών[;} προς τους στρατιωτας των δια να τους εμψυχωνωσιν κατα το 1941-1943[σ.σ.Ισως εννοούσε ΗΠΑ]
30. «.. η Ελλάς εσωσεν την Μοσχαν και τον Καυκασον. Όταν φταση η ώρα, αγνωμοσύνη απέναντι του Ελληνικού Λάου, θα ισοδυναμεί με προδοσιαν απέναντι ολοκλήρου της Ευρώπης..»[Pierre Bourdin από Ραδιοφ. Σταθμό Λονδίνου. 30/3/1942]
31. «... Όλοι όσοι ηνωσαν την τύχη τους με τη δική μας θα αποκατασταθούν...»[Από λογον του κ. Τσωρτσιλ εις την Βουλην των Κοινοτήτων 18/6/1940].
32. «.. Στην Ιστορική στιγμή έδειξαν εγκαρτέρηση μα και μεγαλοψυχία, σπάνια σε όλους τους καιρούς και ιδιαίτερα σε πόλεμο, που γι αυτήν την περίσταση ήταν ηρωική. Ο Ελληνικός Λαός με τη στάση του και με τη βοήθεια που έδωσε προς τους στρατιώτες μας, έδειξε πως δεν θεωρούσε την επιτυχία σαν μοναδικό κριτήριο της ζωής, ούτε τη νίκη σαν το μόνο δεσμό φιλίας..»[από το βιβλίο του A.W.Gomme].
[πιστή αντιγραφή από το πρωτότυπο βιβλίο του Tαγματάρχου Πυροβολικού Θεοδώρου Δρακούλη Βουδικλάρη, θείου μου, αδελφού της μητέρας μου.
Δια την αντιγραφήν. Δ.Αλευρομαγειρος, Αντιστράτηγος ε.α. Επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής Στρατού, Αθήνα Οκτώβριος 2008]
[Δημοσιεύτηκε στην Αεροπορικη Επιθεώρηση του Γενικου Επιτελειου Αεροποριας , Νοεμβριου 2008]
____________________________________________
28η Οκτωβρίου:Οι πρωταγωνιστές
Είναι σχεδόν αδύνατον να αναφερθείς σ΄ όλους τους πρωταγωνιστές του Έπους του 1940. Γιατί ακόμη και ο τελευταίος στρατιώτης που πολέμησε στο μέτωπο,ήταν πρωταγωνιστής. Αναφερόμαστε σ΄ αυτό το μικρό κείμενο σ΄ αυτούς που κλήθηκαν να πάρουν αποφάσεις,εκείνο το πρωϊνό.Πολιτικές ή στρατιωτικές και κρίθηκαν από την ιστορία.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ
Απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο στις 28 Οκτωβρίου 1940 κατανοώντας το λαϊκό αίσθημα. Ο δικτάτορας που όμως ήταν πάντα διορατικός " βρέθηκε για πρώτη φορά σε σύμπνοια με το χειμαζόμενο ελληνικό λαό και διερμήνευσε τη θέληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων», χωρίς να υποτιμάται «και ένας άλλος παράγοντας που ασφαλώς επέδρασε στη στάση του Μεταξά: ο φόβος του ότι θα ανατρεπόταν με την άμεση ή έμμεση επέμβαση των Άγγλων, αν ενέδιδε στις αξιώσεις της Ιταλίας και στις πιέσεις του άξονα, γενικά».Αυτό είναι η μία εκδοχή,γιατί από την άλλη σε ενημέρωση που είχε κάνει στους πολιτικούς συντάκτες της εποχής,μήνες πριν την έναρξη του πολέμου,ο Μεταξάς είχε πει ότι το μέλλον και το συμφέρον της Ελλάδας ήταν με τους αγγλοσάξονες.
Ο ίδιος δεν ήταν αισιόδοξος για την έκβαση της μάχης, στην 29η Οκτωβρίου έγραφε στο ημερολόγιό του: «Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη».
ΒΑΣΙΛΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Παρά τις τάσεις του στο φασιστικό καθεστώς και τους ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με τη ναζιστική Γερμανία, ο βασιλιάς Γεώργιος ήταν γνωστό ότι είχε φιλο-βρετανικά αισθήματα κατά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Μεταξάς απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο που ζητούσε την παραμονή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα και η Ιταλία εισέβαλε στη χώρα, ξεκινώντας έτσι τον Ελληνοιταλικό πόλεμο. Στις 23 Απριλίου 1941 ο βασιλιάς και η κυβέρνηση εγκατέλειψαν την ελληνική ηπειρωτική χώρα για την Κρήτη, αλλά μετά τη γερμανική εναέρια επίθεση στο νησί (Επιχείρηση Mercury), εκκενώθηκαν στην Αίγυπτο. Για άλλη μια φορά εξόριστος έφυγε για τη Μεγάλη Βρετανία, φαινομενικά κατ' εντολή του βασιλιά Φαρούκ της Αιγύπτου. Κατά τη διάρκεια του πολέμου παρέμεινε ο επίσημα επικεφαλής του κράτους, υποστηρίζονταν από την εξόριστη κυβέρνηση και τις ελληνικές δυνάμεις που υπηρετούσαν στη Μέση Ανατολή
ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ
Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου ανέλαβε Αρχιστράτηγος του στρατού ξηράς, καταφέρνοντας, παρά τις υλικές αδυναμίες και τον αρχικό αιφνιδιασμό, να οργανώσει την αποτελεσματική άμυνα της χώρας και να απωθήσει τα ιταλικά στρατεύματα στην αλβανική ενδοχώρα. Παρέμεινε στην ηγεσία του στρατεύματος έως τις 23 Απριλίου 1941, οπότε παραιτήθηκε, προκειμένου να μη συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις της συνθηκολόγησης μετά τη ναζιστική εισβολή και προέλαση, επικρίνοντας το στρατηγό Τσολάκογλου για το σχηματισμό δοσιλογικής κυβέρνησης.
Στη διάρκεια της Κατοχής, δημιούργησε μία πατριωτική οργάνωση, τη «Στρατιωτική Ιεραρχία», στην οποία συμμετείχαν ως επί το πλείστον αξιωματικοί. Η αποκάλυψη της δράσης τους τον Ιούλιο του 1943 συνοδεύτηκε από την αποστολή του, μαζί με άλλους τέσσερεις αντιστράτηγους, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (στο Νταχάου, μεταξύ άλλων), στα οποία παρέμεινε μέχρι τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας.
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ
« Δεν μπορώ να ορκίσω Κυβέρνηση προβληθείσα από τον εχθρό, εμείς γνωρίζουμε ότι τις Κυβερνήσεις τις ορίζει ο λαός ή ο Βασιλεύς. Εδώ τώρα ούτε ο λαός εψήφισε την Κυβέρνηση, ούτε ο Βασιλεύς την όρισε. Πως ζητάτε να ορκίσω Κυβέρνηση υποδειχθείσα υπό του εχθρού; Δια να είναι όργανό των; »
Αυτή ήταν η στάση του Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος σ’ αυτόν τον πόλεμο πολέμησε μαζί με το μαχόμενο έθνος από την πρώτη στιγμή και κατά του Ιταλού αλλά και κατά του Γερμανού εισβολέα, δεν υπήρξε ενέργεια πού πρέπει να κάνει Ορθόδοξος Ιεράρχης που να μη την έκανε, δίπλα στον μαχητή αλλά και δίπλα στον τραυματία. Παρηγορητής της χήρας και εμψυχωτής του πολεμιστή, ακούραστα στήριξε τον άνισα μαχόμενο Ελληνισμό, και όταν πλησίαζαν τα δύσκολα πιο πεισματικά πύκνωνε τις γραμμές μη και περάσει ο εχθρός.
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ-8η ΜΕΡΑΡΧΙΑ
Με την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ως διοικητής της 8ης Μεραρχίας αρχικά εξουδετέρωσε την επίθεση και στη συνέχεια διέταξε άμυνα μέχρις εσχάτων στον τομέα Ελαίας-Καλαμά, που κάλυπτε τα Ιωάννινα, αν και το στρατηγείο έχοντας υπόψη γενικό στρατηγικό ελιγμό ολόκληρης της στρατιάς του είχε παράσχει ελευθερία ενέργειας όπως ελιχθεί επιβραδυντικά προς νότο, προς ολοκλήρωση κύκλωσης, με ύστατο όμως όριο ελιγμού της μονάδος του την κοιλάδα του Αράχθου. Τελικά η κύκλωση δεν επιτεύχθηκε, η ηρωική του όμως αντίσταση στην ιταλική επίθεση στο Καλπάκι, συντέλεσε τα μέγιστα στην νίκη της Ελλάδας απέναντι στον Ιταλικό Στρατό.
.
ΦΡΙΖΗΣ ΜΑΡΔΟΧΑΙΟΣ
Πριν ακόμη κηρυχθεί ο πόλεμος, ο Φριζής είχε εκπονήσει σχέδιο απώθησης του εχθρού σε περίπτωση επίθεσης, το οποίο είχε εγκριθεί από τον Παπάγο. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 τον βρήκε διοικητή του υποτομέα Δελβινακίου της 8ης Μεραρχίας.
Η ομάδα του Φριζή είναι επίσης αυτή που συνέλαβε τους πρώτους αιχμαλώτους πολέμου – περίπου 700 Ιταλούς – και που κράτησε τη γέφυρα του Καλαμά απωθώντας τους Ιταλούς «Κενταύρους». Αλπινιστές. Ο Μαρδοχαίος Φριζής είναι ανάμεσα σ΄ αυτούς που ελευθέρωσαν την Κόνιτσα και προχώρησαν στο αλβανικό έδαφος ανακόπτοντας την προέλαση των Ιταλών, και επιτυγχάνοντας την αναστροφή του μετώπου.
Στις 5 Δεκεμβρίου, βορειοανατολικά της Πρεμετής, ο Φριζής και οι άντρες του δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα, παρ’ όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και συνέχισε να τους εμψυχώνει. Ως καβαλάρης έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή τον γάζωσαν και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε. Σύμφωνα με αφήγηση του εγγονού του, επίσης Μαρδοχαίου Φριζή, ο ιερέας του στρατεύματος του έκλεισε τα μάτια με την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή: «Άκουσε Ισραήλ, ο Κύριος ο Θεός σου, ο Κύριος είναι ένας».
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΑΒΑΚΗΣ
Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οπότε εκδηλώθηκε η Ιταλική εισβολή, ο Δαβάκης αντιμετώπισε την 3η Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών ΤΖΟΥΛΙΑ με ένα απόσπασμα 2.000 ανδρών, υπό τις εντολές και τις οδηγίες του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας. Η τακτική του σε ολόκληρη την έκταση της ζώνης ευθύνης του (35 χιλιόμετρα) ήταν αμυντική, και μάλιστα έκανε υποχρεωτικό ελιγμό, αναμένοντας ενισχύσεις. Την 1η Νοεμβρίου 1940, οπότε έφτασαν οι ενισχύσεις που περίμενε ο Δαβάκης, οι ελληνικές δυνάμεις έκαναν αντεπίθεση και κύκλωσαν τις ιταλικές, που αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Κατά την αντεπίθεση αυτή, και συγκεκριμένα την 6η ημέρα από την έναρξη των επιχειρήσεων, στον Προφήτη Ηλία Κάντσικου (μετέπειτα Δροσοπηγής), ο Δαβάκης τραυματίστηκε στο στήθος. "Στον αξιωματικό, που τον πλησίασε για να τον περιποιηθεί, πρόσταξε, μαζεύοντας όσες δυνάμεις τού 'μεναν ακόμα: "Άσε με εμένα, πες με πεθαμένο! Και κοίτα να μη σου πάρουν τις θέσεις! Τράβα!" Στη συνέχεια τον μετέφεραν αναίσθητο με το φορείο στο Επταχώρι.Ο τραυματισμός προκάλεσε προβλήματα σε συσχετισμό με την παλαιά στηθική του νόσο. Έτσι χρειάστηκε να αποχωρήσει από το μέτωπο, όπου τον αντικατέστησε ο τότε ταγματάρχης Ιωάννης Καραβίας.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ
Απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο στις 28 Οκτωβρίου 1940 κατανοώντας το λαϊκό αίσθημα. Ο δικτάτορας που όμως ήταν πάντα διορατικός " βρέθηκε για πρώτη φορά σε σύμπνοια με το χειμαζόμενο ελληνικό λαό και διερμήνευσε τη θέληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων», χωρίς να υποτιμάται «και ένας άλλος παράγοντας που ασφαλώς επέδρασε στη στάση του Μεταξά: ο φόβος του ότι θα ανατρεπόταν με την άμεση ή έμμεση επέμβαση των Άγγλων, αν ενέδιδε στις αξιώσεις της Ιταλίας και στις πιέσεις του άξονα, γενικά».Αυτό είναι η μία εκδοχή,γιατί από την άλλη σε ενημέρωση που είχε κάνει στους πολιτικούς συντάκτες της εποχής,μήνες πριν την έναρξη του πολέμου,ο Μεταξάς είχε πει ότι το μέλλον και το συμφέρον της Ελλάδας ήταν με τους αγγλοσάξονες.
Ο ίδιος δεν ήταν αισιόδοξος για την έκβαση της μάχης, στην 29η Οκτωβρίου έγραφε στο ημερολόγιό του: «Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη».
ΒΑΣΙΛΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Παρά τις τάσεις του στο φασιστικό καθεστώς και τους ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με τη ναζιστική Γερμανία, ο βασιλιάς Γεώργιος ήταν γνωστό ότι είχε φιλο-βρετανικά αισθήματα κατά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Μεταξάς απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο που ζητούσε την παραμονή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα και η Ιταλία εισέβαλε στη χώρα, ξεκινώντας έτσι τον Ελληνοιταλικό πόλεμο. Στις 23 Απριλίου 1941 ο βασιλιάς και η κυβέρνηση εγκατέλειψαν την ελληνική ηπειρωτική χώρα για την Κρήτη, αλλά μετά τη γερμανική εναέρια επίθεση στο νησί (Επιχείρηση Mercury), εκκενώθηκαν στην Αίγυπτο. Για άλλη μια φορά εξόριστος έφυγε για τη Μεγάλη Βρετανία, φαινομενικά κατ' εντολή του βασιλιά Φαρούκ της Αιγύπτου. Κατά τη διάρκεια του πολέμου παρέμεινε ο επίσημα επικεφαλής του κράτους, υποστηρίζονταν από την εξόριστη κυβέρνηση και τις ελληνικές δυνάμεις που υπηρετούσαν στη Μέση Ανατολή
ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ
Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου ανέλαβε Αρχιστράτηγος του στρατού ξηράς, καταφέρνοντας, παρά τις υλικές αδυναμίες και τον αρχικό αιφνιδιασμό, να οργανώσει την αποτελεσματική άμυνα της χώρας και να απωθήσει τα ιταλικά στρατεύματα στην αλβανική ενδοχώρα. Παρέμεινε στην ηγεσία του στρατεύματος έως τις 23 Απριλίου 1941, οπότε παραιτήθηκε, προκειμένου να μη συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις της συνθηκολόγησης μετά τη ναζιστική εισβολή και προέλαση, επικρίνοντας το στρατηγό Τσολάκογλου για το σχηματισμό δοσιλογικής κυβέρνησης.
Στη διάρκεια της Κατοχής, δημιούργησε μία πατριωτική οργάνωση, τη «Στρατιωτική Ιεραρχία», στην οποία συμμετείχαν ως επί το πλείστον αξιωματικοί. Η αποκάλυψη της δράσης τους τον Ιούλιο του 1943 συνοδεύτηκε από την αποστολή του, μαζί με άλλους τέσσερεις αντιστράτηγους, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (στο Νταχάου, μεταξύ άλλων), στα οποία παρέμεινε μέχρι τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας.
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ
« Δεν μπορώ να ορκίσω Κυβέρνηση προβληθείσα από τον εχθρό, εμείς γνωρίζουμε ότι τις Κυβερνήσεις τις ορίζει ο λαός ή ο Βασιλεύς. Εδώ τώρα ούτε ο λαός εψήφισε την Κυβέρνηση, ούτε ο Βασιλεύς την όρισε. Πως ζητάτε να ορκίσω Κυβέρνηση υποδειχθείσα υπό του εχθρού; Δια να είναι όργανό των; »
Αυτή ήταν η στάση του Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος σ’ αυτόν τον πόλεμο πολέμησε μαζί με το μαχόμενο έθνος από την πρώτη στιγμή και κατά του Ιταλού αλλά και κατά του Γερμανού εισβολέα, δεν υπήρξε ενέργεια πού πρέπει να κάνει Ορθόδοξος Ιεράρχης που να μη την έκανε, δίπλα στον μαχητή αλλά και δίπλα στον τραυματία. Παρηγορητής της χήρας και εμψυχωτής του πολεμιστή, ακούραστα στήριξε τον άνισα μαχόμενο Ελληνισμό, και όταν πλησίαζαν τα δύσκολα πιο πεισματικά πύκνωνε τις γραμμές μη και περάσει ο εχθρός.
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ-8η ΜΕΡΑΡΧΙΑ
Με την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ως διοικητής της 8ης Μεραρχίας αρχικά εξουδετέρωσε την επίθεση και στη συνέχεια διέταξε άμυνα μέχρις εσχάτων στον τομέα Ελαίας-Καλαμά, που κάλυπτε τα Ιωάννινα, αν και το στρατηγείο έχοντας υπόψη γενικό στρατηγικό ελιγμό ολόκληρης της στρατιάς του είχε παράσχει ελευθερία ενέργειας όπως ελιχθεί επιβραδυντικά προς νότο, προς ολοκλήρωση κύκλωσης, με ύστατο όμως όριο ελιγμού της μονάδος του την κοιλάδα του Αράχθου. Τελικά η κύκλωση δεν επιτεύχθηκε, η ηρωική του όμως αντίσταση στην ιταλική επίθεση στο Καλπάκι, συντέλεσε τα μέγιστα στην νίκη της Ελλάδας απέναντι στον Ιταλικό Στρατό.
.ΦΡΙΖΗΣ ΜΑΡΔΟΧΑΙΟΣ
Πριν ακόμη κηρυχθεί ο πόλεμος, ο Φριζής είχε εκπονήσει σχέδιο απώθησης του εχθρού σε περίπτωση επίθεσης, το οποίο είχε εγκριθεί από τον Παπάγο. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 τον βρήκε διοικητή του υποτομέα Δελβινακίου της 8ης Μεραρχίας.
Η ομάδα του Φριζή είναι επίσης αυτή που συνέλαβε τους πρώτους αιχμαλώτους πολέμου – περίπου 700 Ιταλούς – και που κράτησε τη γέφυρα του Καλαμά απωθώντας τους Ιταλούς «Κενταύρους». Αλπινιστές. Ο Μαρδοχαίος Φριζής είναι ανάμεσα σ΄ αυτούς που ελευθέρωσαν την Κόνιτσα και προχώρησαν στο αλβανικό έδαφος ανακόπτοντας την προέλαση των Ιταλών, και επιτυγχάνοντας την αναστροφή του μετώπου.
Στις 5 Δεκεμβρίου, βορειοανατολικά της Πρεμετής, ο Φριζής και οι άντρες του δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα, παρ’ όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και συνέχισε να τους εμψυχώνει. Ως καβαλάρης έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή τον γάζωσαν και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε. Σύμφωνα με αφήγηση του εγγονού του, επίσης Μαρδοχαίου Φριζή, ο ιερέας του στρατεύματος του έκλεισε τα μάτια με την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή: «Άκουσε Ισραήλ, ο Κύριος ο Θεός σου, ο Κύριος είναι ένας».
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΑΒΑΚΗΣ
Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οπότε εκδηλώθηκε η Ιταλική εισβολή, ο Δαβάκης αντιμετώπισε την 3η Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών ΤΖΟΥΛΙΑ με ένα απόσπασμα 2.000 ανδρών, υπό τις εντολές και τις οδηγίες του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας. Η τακτική του σε ολόκληρη την έκταση της ζώνης ευθύνης του (35 χιλιόμετρα) ήταν αμυντική, και μάλιστα έκανε υποχρεωτικό ελιγμό, αναμένοντας ενισχύσεις. Την 1η Νοεμβρίου 1940, οπότε έφτασαν οι ενισχύσεις που περίμενε ο Δαβάκης, οι ελληνικές δυνάμεις έκαναν αντεπίθεση και κύκλωσαν τις ιταλικές, που αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Κατά την αντεπίθεση αυτή, και συγκεκριμένα την 6η ημέρα από την έναρξη των επιχειρήσεων, στον Προφήτη Ηλία Κάντσικου (μετέπειτα Δροσοπηγής), ο Δαβάκης τραυματίστηκε στο στήθος. "Στον αξιωματικό, που τον πλησίασε για να τον περιποιηθεί, πρόσταξε, μαζεύοντας όσες δυνάμεις τού 'μεναν ακόμα: "Άσε με εμένα, πες με πεθαμένο! Και κοίτα να μη σου πάρουν τις θέσεις! Τράβα!" Στη συνέχεια τον μετέφεραν αναίσθητο με το φορείο στο Επταχώρι.Ο τραυματισμός προκάλεσε προβλήματα σε συσχετισμό με την παλαιά στηθική του νόσο. Έτσι χρειάστηκε να αποχωρήσει από το μέτωπο, όπου τον αντικατέστησε ο τότε ταγματάρχης Ιωάννης Καραβίας.
http://amina-politiki.blogspot.com/2011/10/28i-oktovriou-71-chronia-meta-i-ellada.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου