Στο 1893 ιδρύθηκε στη Σόφια από τούς Γκότσε Ντέλτσεφ, Πέρε Τόσεφ,
Νταμιά Γκρούεφ, Κρίστο Μάτωφ, Σαντάνσκυ, Ντημήτρη Βλάχωφ (αργότερα αντιπρόεδρος
στην Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία τής Γιουγκοσλαβίας) και πολλές άλλες σημαίνουσες
προσωπικότητες, η Εσωτερική Μακεδονική Έπαναστασιακή Οργάνωσις (ΕσΜΕΟ).
Οι φανεροί σκοποί αυτής τής οργανώσεως, για να παραπλανήσουν
τούς ξένους, ήσαν δήθεν...
κοινωνικοπολιτιστικοί, η στιγμή πού αυτός ο ίδιος ο τίτλος
φανέρωνε καθαρά τις πραγματικές προθέσεις και σκοπούς της. Την διοίκηση ή την διεύθυνσί
της ανέλαβε μια Κεντρική Επιτροπή (Τσεντράλεν Κομιτέτ), από όπου πήρε και το όνομα
Κομιτάτον, όπως και το όνομα των ενόπλων της Κομιτατζήδες, ονόματα πού τόση μεγάλη
διάδοσι θα έχουν ευθύς αμέσως. Η οργάνωσις συγκροτήθηκε σύμφωνα με τα κομμουνιστικά
συνομωτικά συστήματα, πού επεκράτησαν αργότερα. Οι οπαδοί της ωνομασθήκαν Τσεντραλισταί
από τη λέξι Τσεντράλεν.
Πολύ σύντομα όμως παρουσιάσθηκαν διαφωνίες μέσα στα σπλάγχνα
τής Κεντρικής Επιτροπής για την μέθοδο δράσεως ώστε να επιτύχει ο επιδιωκόμενος
σκοπός. Άλλοι υποστήριζαν ότι έπρεπε να επιδιώξουν την άμεση προσάρτησι στη Βουλγαρία
και άλλοι πρώτα την αυτονομία και μετά στη συνέχεια την προσάρτησι, κατά το πρότυπο
τής Ανατολικής Ρωμυλίας.
Πολλά σημαντικά ηγετικά στελέχη όμως όπως ο Αλεξανδρώφ, ο Πρωτογέρωφ,
ο Μπόρις Σιράφωφ και ο Ιβάν Γκορβάνωφ, υποστήριξαν τη δεύτερη μέθοδο, δηλαδή πρώτα
να επιδιώξουν την αυτονομία και μετά την προσάρτησι και διαφώνησαν με τούς
υπόλοιπους, χωρίς όμως και να αποχωρήσουν από την οργάνωσι.
Τον επόμενο χρόνο, όσοι διαφώνησαν διοργάνωσαν σε συνδέσμους
τούς πρόσφυγες από τη Μακεδονία, πού κατέφυγαν στη Βουλγαρία. Τούς συνδέσμους αυτούς
τούς συνένωσαν αργότερα σε μια άλλη διοίκησι μέσα στην οργάνωσι, πού την ωνόμασαν
Ύπατη Επιτροπή (Βερχόβεν Κομιτέτ) και τούς οπαδούς της, ένοπλους άοπλους, Βερχοβιστές,
από τη λέξι Βερχόβεν.
Η Ύπατη Επιτροπή προσπάθησε να επιβάλλει τις απόψεις της σε
ολόκληρη την οργάνωσι. Επειδή όμως στάθηκε αδύνατο για να το επιτύχει αμέσως, αποσχίσθηκε
από την ΕσΜΕΟ και ίδρυσε χωριστή οργάνωσι, την Εξωτερική Μακεδονική Επαναστατική
Οργάνωσι (ΕξΜΕΟ), με έδρα τη Σόφια και με σκοπό να υπερισχύσει της ΕσΜΕΟ.
Τελικά και αφού δολοφονήθηκαν πολλά στελέχη και από τα δύο μέρη,
όπως θα ιδούμε και πιο πέρα, κατορθώθηκε η ένωσι και των δυο οργανώσεων (ΕσΜΕΟ και
ΕξΜΕΟ) σε μία, την ΕΜΕΟ, όπου εντάχθηκαν πολλοί αξιωματικοί και δημόσιοι υπάλληλοι,
ακόμη και ανώτατοι, όπως και σημαίνοντες αυλικοί.
Η ΕΜΕΟ, πού συγκροτήθηκε μ’ αυτόν τον τρόπο και ισχυροποιήθηκε
αρκετά, κατόρθωσε μέσα σε λίγα χρόνια να γίνει στα σπλάγχνα τής Τουρκοκρατούμενης
Μακεδονίας και Θράκης πραγματικό συνομωτικό κράτος, μέσα στο επίσημο Τουρκικό, με
χωριστή δικαιοσύνη, αστυνομία, οικονομία, ταχυδρομική υπηρεσία και — όπως ήταν φυσικό
— με χωριστό δικό της στρατό, τούς κομιτατζήδες.
Το χρονικό της δράσεως, όπου στα ένοπλά της τμήματα κατατάχθηκαν
τα πιο άγρια και αιμοβόρα ανθρωπόμορφα τέρατα, γεμάτο αίμα και καταστροφές, είναι
αδύνατο να περιγραφεί σε μια επισκόπησι σαν τούτη εδώ.
Επί πολλά χρόνια, με καταστροφική μανία ρίχθηκαν στο κάθε τι
το Ελληνικό, με εκατοντάδες σφαγιασθέντες — παπάδες, δασκάλους και προκρίτους —
και ανυπολόγιστες καταστροφές σε κινητές και ακίνητες περιουσίες, με αποκορύφωμα
τής δράσεώς τους η σκηνοθετημένη ψευδοεπανάστασι του Ηλιν Ντεν, πού και αυτή σκηνοθετήθηκε
κατά τέτοιο τρόπο πού η εκδικητική μανία των Τούρκων πάλι κατά του Ελληνικού στοιχείου
να πέσει.
Από το 1900 - 1903 ισχυρές ομάδες από κομιτατζήδες της ΕΜΕΟ,
με αρχηγούς κατ’ άρχήν Βουλγάρους αξιωματικούς, διέσχισαν από τη μια άκρη ως την
άλλη και προς κάθε κατεύθυνση τη Μακεδονία και έδρασαν στις περιοχές Άνω Τζουμαγιάς,
Μελενίκου. Νευροκοπίου, Πετριτσίου Σιδηροκάστρου, Στρώμνιτσας, Σκοπίων, Κιλκίς,
Δοϊράνης, Γευγελής, Περλεπέ, Μοναστηρίου, Κρουσόβου μέχρι Καστοριάς και Εδέσσης,
για να αναστατώσουν την περιοχή και για να επιτύχουν το σκοπό τους.
Και παρά τη γενική αμνηστία πού με την πίεσι των Μεγάλων Δυνάμεων
έδωσε η Υψηλή Πύλη τον Οκτώβριο του 1902, η δράσις των κομιτατζήδων δεν σταμάτησε
ούτε μια στιγμή.
*
Βασική και αμετάθετη επιδίωξη όλων αυτών των Βουλγαρικών οργανώσεων
και του αγώνος τους, σε πρώτο στάδιο, ήταν να αλλοιώσουν με κάθε τρόπο και κάθε
μέσο — με διώξεις, με τρομοκρατήσεις, δολοφονίες και εκβουλγαρισμούς — την δημογραφική
σύνθεσι του πληθυσμού στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία και Θράκη, για να επιδιώξουν
πρώτα την αυτονομία και αργότερα την προσάρτησί τους στη Βουλγαρία.
Είναι γνωστή η άμεση αντίδρασι, στην αρχή άοπλη και μετά ένοπλη,
των Ελλήνων κατοίκων σ’ αυτές τις περιοχές, πού με επί κεφαλής αυτούς τούς ίδιους
τούς Σλαβοφώνους και μετά και με την ενίσχυσι των εθελοντών από την Ελλάδα, αξιωματικών
και απλών οπλιτών, κατώρθωσαν, μετά από πολυετείς — 1903 - 1908 — αγώνες και τεράστιες
θυσίες να ματαιώσουν τα σχέδια των Βουλγάρων και να διασώσουν από την καταστροφή
και τον εκβουλγαρισμό αρκετές περιοχές τής Μακεδονίας και να αναπτερώσουν το εθνικό
φρόνημα όλων των σκλαβωμένων.
*
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, πού επενέβησαν τότε για την προστασία των
Μειονοτήτων στην Ευρωπαϊκή Τουρκία, υποχρέωσαν τον Σουλτάνο να εφαρμόσει από τις
21 Φεβρουαρίου 1903 το σχέδιο της Αυστρίας και τής Ρωσίας για την ειρήνευσι στα
βιλαέτια Θεσσαλονίκης, Μοναστηρίου και Κοσσυφοπεδίου. Έκαμαν τότε διάφορες προσπάθειες
για να οργανωθεί μία διεθνής Αστυνομία και διορίζεται από τον Σουλτάνο Γενικός Επιθεωρητής
στα τρία βιλαέτια ο Χουσεΐν Χιλμ Πασάς.
Για μια στιγμή φάνηκε μια μικρή αιθρία στον πολυτάραχο ορίζοντα
τής Μακεδονίας, αλλά πολύ γρήγορα αποδείχθηκε ότι ούτε αυτό το μέτρο στάθηκε ικανό
να ειρηνεύσει τη Μακεδονία.
Η προσπάθεια των Βουλγάρων για να επιτύχουν τον επιδιωκόμενο
σκοπό τους δεν σταμάτησε ποτέ. Ήταν πάντοτε όπως είναι και σήμερα —παρά τις φιλικές
επίσημες επαφές, επισκέψεις και ανακοινώσεις — συνεχής, επίμονος και πεισματώδης.
Όταν, ο ένοπλος τους αγών αντιμετωπίσθηκε με επιτυχία από την αντίστασι των Ελλήνων,
εκείνοι τον συνέχιζαν με τη διπλωματία και την προπαγάνδα, πού ούτε για μια στιγμή
την διέκοψαν.
Ακόμα, και τότε όταν γίνονταν οι Έλληνο-Βουλγαρικές διαπραγματεύσεις,
την άνοιξι του 1912, με τις οποίες, ύστερα από πολύ κοπιαστικό διπλωματικό αγώνα,
κατορθώθηκε τελικά η συνεργασία των Χριστιανικών κρατών τής Ελληνικής Χερσονήσου
κατά τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρενέβαλαν πάντοτε τεράστιο κώλυμα οι αξιώσεις
των Βουλγάρων όπως προβλεφθεί αυτονομία της Μακεδονίας, με απώτερο βέβαια σκοπό
τον εκβουλγαρισμό της και την προσάρτησί της μετά στη Βουλγαρία.
ΠΙΝΑΞ
Πληθυσμός Ελλήνων και Βουλγάρων
Σαντζάκιον
Σ
τ α τ ι σ τ ι κ α ί
Τουρκική (1910)
Βουλγαρική
(εκ βιβλ.)
Ελληνική
(1914)
Έλληνες Βούλγαροι
Έλληνες
Βούλγαροι
Έλληνες
Βούλγαροι
Θεσσαλονίκης 179.
090 34.
978
138.108 60.
068
198.
322
35. 531
Σερρών
57.435
43.039
75.393
49.971
31.330
41.379
Δράμας
28. 828
3.657
30. 643
4.955
43.
085
2.980
Φλωρίνης
35. 738 17.
326
8.000
23.
115
24.
990
18. 511
Σερβίων
83. 912 33.
527
74.
112
3.525
86.
763
1.460
Καστοριάς 44.
362 22. 012
26.
366 28.
240
53. 994
16. 048
Σύνολον 429.365
124.539
352.622
164.874
488.484
115.909
553.
914
517.
496
604. 393
Πηγή: Θεόδωρος Κ. Π. Σαράντης, Η συνομωσία κατά της Μακεδονίας,
Αθήνα 1987.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου