Η Ασπίδα του Αχιλλέα από τον Ήφαιστο

Η περιγραφή της ασπίδας που κατασκεύασε για τον Αχιλλέα οΉφαιστος, μαρτυρεί την ύπαρξη στοιχείων προηγμένης τεχνολογίας (στιχ. 474-481) και όχι μόνο: 

Σκληρόν χαλκόν, κασσίτερον, πολύτιμο χρυσάφι και ασήμι, βάζει στη φωτιά, κατόπιν μέγ’ αμόνι εις τον κορμόν τοποθετεί και στο δεξί του χέρι σφύραν αδράχνει δυνατήν και το διλάβην στ’ άλλο. Κι έπλασε πρώτα δυνατήν ασπίδα και μεγάλην όλην με τέχνην και τριπλόν λαμπρόν τριγύρω κύκλον με πέντε διπλές έγινε η ασπίδα και σ’ εκείνην λογιών εικόνες έπλαθε με την σοφήν του γνώσιν. 

Για τους γνώστες της Επιστήμης των Υλικών οι παραπάνω στίχοι περιγράφουν μια πολύστρωτη κατασκευή από πέντε επάλληλα στρώματα, των οποίων οι μηχανικές ιδιότητες διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, και παρουσιάζουν μέγιστη αντίσταση σε δυναμική διάτρηση.

Η συμπεριφορά της ασπίδας περιγράφεται (Υ 259-272) στη μάχη του Αχιλλέα με τον Αινεία. Το δόρυ του τελευταίου αποδεικνύεται ανίκανο να διαπεράσει τη θεϊκή ασπίδα: Κατόρθωσε μόνο να τρυπήσει τα δύο πρώτα στρώματα, ενώ τα τρία που απέμεναν απέκρουσαν το δόρυ. Οι αντικρουστικές ιδιότητες της ασπίδας του Αχιλλέα επιβεβαιώνονται από την περιγραφή της μονομαχίας του με τον Αστεροπαίο (Φ 161-165) και επίσης της μονομαχίας του με τον Έκτορα (Χ 289-291).

Ο κ. Παϊπέτης κατέγραψε τα εξής: «(α) Η ασπίδα απετελείτο από μια συγκεκριμένη διαδοχή στρώσεων από υλικά με πολύ διαφορετικές μηχανικές ιδιότητες, από τα οποία το ισχυρότερο ήταν ο σκληρός ορείχαλκος. (β) Ο συνδυασμός των υλικών αυτών, με τον τρόπο που περιγράφεται στην “Ιλιάδα”, δεν επέτρεψε στο δόρυ του Εκτορα να τη διατρήσει, καθώς αυτό στη μία περίπτωση αποκρούστηκε-αναπήδησε προς την αντίθετη κατεύθυνση, ενώ στην άλλη μπόρεσε να διατρήσει μόνο τα δύο πρώτα στρώματα (ορείχαλκου – κασσίτερου) και στη συνέχεια σταμάτησε στο στρώμα χρυσού. (γ) Αν οι στρώσεις της κατασκευής απετελούντο μόνο από τον σκληρό ορείχαλκο και υπό τις ίδιες συνθήκες κρούσης, η ασπίδα θα διετρύετο. 

Το γεγονός αυτό οφείλεται στην τελείως διαφορετική συμπεριφορά των υλικών υπό στατική και δυναμική φόρτιση. Το πρόβλημα μιας αμυντικής διάταξης, όπως η ασπίδα, είναι να κατορθώσει να καταστρέψει την κινητική ενέργεια του ταχέως κινούμενου βλητικού στοιχείου (να τη μεταβάλει δηλαδή σε θερμότητα) και όχι απλά να αντέξει την επιβολή ενός μεγάλου στατικού φορτίου. Την ικανότητα αυτή δεν την έχει από μόνος του ο σκληρός ορείχαλκος, ο οποίος και ελάχιστα παραμορφώνεται σε σχέση με τα άλλα υλικά και μικρή ικανότητα απόσβεσης έχει. Αντίθετα, ο κασσίτερος αλλά και κυρίως ο μαλακός (καθαρός) χρυσός, καθώς παραμορφώνονται πλαστικά προκαλούν απόσβεση της κίνησης καταστρέφοντας την κινητική ενέργεια του δόρατος. Επιπλέον η πολύστρωτη κατασκευή συμβάλλει με κάποιο ποσοστό απόσβεσης λόγω τριβής μεταξύ των στρώσεων, που όμως δεν είναι ο κύριος μηχανισμός απόσβεσης στην παρούσα περίπτωση. 

Με βάση τις παρατηρήσεις αυτές επιβεβαιώνεται η υπόθεση ότι ο κατασκευαστής της ασπίδας είχε εξαιρετικά βαθιά γνώση των δυναμικών-μηχανικών ιδιοτήτων των πολύστρωτων σύνθετων κατασκευών, δηλαδή στοιχείων που χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη σύγχρονη τεχνολογία». 

Πηγή...

http://www.schizas.com/